जागतिक मंदीच्या संकटात भारतीय अर्थव्यवस्थेसाठी आनंदाची बातमी, विकास दरात ऐतिहासिक वाढ

नवी दिल्ली : मंदी आणि चलनवाढीच्या प्रभावाने जगभरातील अर्थव्यवस्था त्रस्त असतानाही सर्व आव्हानांना न जुमानता भारतीय अर्थव्यवस्था वेगाने प्रगती करत आहे. बुधवारी जाहीर झालेल्या पहिल्या तिमाहीतील जीडीपीची अधिकृत आकडेवारी हे स्पष्टपणे दर्शवते. ताज्या आकडेवारीनुसार जून २०२२ च्या तिमाहीत भारतीय अर्थव्यवस्था १३.५ टक्क्यांच्या प्रभावी दराने वाढली. सर्व अंदाज भारताकडूनही अशाच आकड्याची अपेक्षा करत होते.

मोठ्या अर्थव्यवस्था मंदीच्या गर्तेत जगातील सर्वात मोठी अर्थव्यवस्था अमेरिकेबद्दल बोलायचे तर ती औपचारिकपणे मंदीच्या गर्तेत सापडली आहे. जून तिमाहीत अमेरिकेचा जीडीपी ०.६ टक्क्यांनी घसरला. यापूर्वी मार्च तिमाहीत देशाच्या अर्थव्यवस्थेचा अंदाज १.६ टक्क्यांनी कमी झाला होता. जर एखाद्या अर्थव्यवस्थेला सलग दोन तिमाहीत घसरण होत असेल तर ती अर्थव्यवस्था मंदीच्या गर्तेत आहे असे म्हटले जाते. याशिवाय ब्रिटनची अर्थव्यवस्थाही मंदीच्या गर्तेत आहे. जानेवारीच्या तिमाहीत इंग्लंड अर्थव्यवस्थेत ०.८ टक्के घसरण झाली. सर्व मॅक्रो इकॉनॉमिक इंडिकेटर जूनच्या तिमाहीतही जीडीपीमध्ये घसरण दर्शवत आहेत.

जुलैमध्ये कोअर सेक्टरमध्ये मंदी
यापूर्वी आर्थिक वर्ष २०२१-२ (Q4FY22) च्या चौथ्या तिमाहीत भारताचे सकल देशांतर्गत उत्पादन (जीडीपी) ४.१ टक्के दराने वाढले होते. तर संपूर्ण आर्थिक वर्षाबद्दल बोलायचे तर २०२१-२ मध्ये जीडीपीचा विकास दर ८.७ टक्के होता. राष्ट्रीय सांख्यिकी कार्यालयाच्या (एनएसओ) आकडेवारीनुसार जून २०२२ च्या तिमाहीत भारतीय अर्थव्यवस्था १३.५ टक्क्यांनी वाढली आहे. एनएसओने असेही सांगितले की जुलै महिन्यात कोअर सेक्टरचे उत्पादन मंदावले आहे. कोर क्षेत्राचा विकास दर एका वर्षापूर्वी ९.९ टक्के होता, जो जुलै २०२२ मध्ये ४.५ टक्क्यांवर आला.

४ महिन्यांत किती वित्तीय तूट
सरकारी आकडेवारीनुसार या आर्थिक वर्षाच्या पहिल्या चार महिन्यांत म्हणजेच एप्रिल-जुलै २०२२ मध्ये वित्तीय तूट ३.४१ लाख कोटी रुपये होती. हे संपूर्ण वर्षाच्या अंदाजाच्या २०.५ टक्के इतके आहे. या चार महिन्यांत सरकारला ७.८६ लाख कोटी रुपये मिळाले, तर एकूण खर्च ११.२७ लाख कोटी रुपये झाला. पहिल्या चार महिन्यांच्या पावत्या पूर्ण वर्षाच्या अंदाजाच्या ३४.४ टक्के आहेत. यामध्ये सरकारला महसूल आघाडीवर ७.५६ लाख कोटी रुपये मिळाले. कर महसुलात ६.६६ लाख कोटी रुपयांचा वाटा आहे.

का वर्षातील सर्वात वेगवान वाढ
सांख्यिकी आणि कार्यक्रम अंमलबजावणी मंत्रालयाने या आर्थिक वर्षाच्या (FY23) पहिल्या तिमाहीसाठी ५:३० वाजता जीडीपी डेटा जाहीर केला. आकडेवारीनुसार जूनच्या तिमाहीत भारतीय अर्थव्यवस्था गेल्या एका वर्षातील सर्वात वेगाने वाढली आहे. यापूर्वी जून २०२१ च्या तिमाहीत भारतीय अर्थव्यवस्थेने २०.१ टक्के दराने वाढीचा विक्रम रचला होता. तसेच गेल्या वर्षीच्या कमकुवत पायामुळे आणि साथीच्या रोगाचा प्रभाव कमी झाल्यानंतर उपभोगातील पुनर्प्राप्तीमुळे भारतीय अर्थव्यवस्थेला मदत झाली आहे. याशिवाय महागाई नियंत्रणात आल्यानेही दिलासा मिळाला आहे. पण भारतीय अर्थव्यवस्थेसमोर अजूनही काही आव्हाने आहेत, ज्याचा परिणाम येत्या तिमाहीच्या आकडेवारीवर दिसून येईल.